dinsdag 28 januari 2025

Mijmering 8 Lasagna met bechamelsaus, tipjes, besodemieterij en verhaaltjes...

Beste mensen,

Je kind ter lering loslaten betekend niet onmogelijk maken,

Om in nood tijdelijk naast of achter hem/haar te gaan staan.

Wel in rustiger vaarwater gekomen weer los laten…anders leert hij/zij nooit.

Annemiek.

Mijmering 8 2025

Tip…Lasagne met bechamelsaus.

Ingrediënten:

1 dikke ui of enkele sjalotjes

3 tenen knoflook of knoflookstengels uit de tuin

Tijm/oregano vers of uit het potje

1 a 2 winterwortels

3 bleekselderijstengels

1 paprika

Ik had nog wat tomaatjes maar hoeft niet

Tomatensaus en/of gezeefde tomaten

1 blokje groentebouillon

Peper/zout

Geraspte kaas

Voor de niet vegetariër gehakt.

Ingrediënten voor de bechamelsaus:

50 gram boter of margarine

50 gram bloem

Peper snuf zout en nootmuskaat

Melk

lasagnebladen

Werkwijze: De gesnipperde ui fruiten in een stoofpan en iets later de gesnipperde tenen knoflook toevoegen.

Voor de niet vegetariër nu het gehakt mee rul bakken. 

De in stukjes gesneden bleekselderijstengels toevoegen. 

De wortels schillen,  ik kleine stukjes toevoegen en daarna de paprika. 

Alles roerbakken en de tomaatjes en tomatensaus toevoegen met de verkruimelde bouillonblok en de tijm en oregano. 

De saus 20 minuut laten pruttelen op lage pit.

Voor de bechamelsaus de boter smelten (niet bruinen) en de bloem toevoegen. 

Een minuut laten garen op lage pit. 

Steeds scheutjes melk toevoegen en roeren met de garde tot een klontjesvrije saus. 

De saus moet nog net vloeibaar zijn.

De oven voorverwarmen op 180 graden.

Een vuurvaste schaal invetten met olie en de bodem bedekken met een laagje tomatensaus. 

Daarop lasagnebladen en weer tomatensaus. 

Daarop bechamelsaus en wat geraspte kaas.


Dan lasagnebladen en weer tomatensaus, bechamelsaus en geraspte kaas… tot alles op is. 

Als laatste bechamelsaus en geraspte kaas… 25/35 minuut in de oven…

Bijbehorende tipjes:

De oven uitgezet kan de schaal blijven staan om gratis het gerecht na te garen. 

Veertig minuut wachten met serveren.

Ik heb niet gevraagd om dopjes op melkpakken die onmogelijk door mij (en velen met mij) te openen en sluiten zijn. 

Zoals van ouds knip ik een hoekje van het pak.

De pot tomatensaus wordt met iets water nagespoeld en komt ook in de saus. 

De pot gaat direct in bewaard afwassop in de maatbeker en weekt de tijd het etiket af. 

De potten zijn prima voor jam en marmelade of appelmoes.

De bleekselderij blijft het langste goed in een glazen vaas in iets water. 

Er komen zelfs worteltjes aan de stronk en kan hij in de tuin als alle buitenste stengels zijn opgebruikt. 


Hij voorziet je een seizoen lang van vers selderijblad. Kies wel een beschut plekje dichtbij je huis, 

zolang de nachtvorst heerst of dek hem in de nachten af.

Mijn leventje… De vriendinnenbijeenkomst werd afgelopen maandag een “werkochtend.” 

We zijn bij de jonge meneer in zijn flatje e.e.a. gaan regelen. 

Tot mijn verbijstering is de flat behoorlijk onderkomen en Godzijdank heeft de nieuwe laminaat veel verbetering gebracht.

We hadden SUNSODA meegenomen en een vloertrekker. Deuren, ramen en eigenlijk alle oppervlakken zaten onder een laag achterstand vuil. 

De vinyl keukenvloer en deuren werden in de week gezet met pure SUNSODA en kwam de vettige laag vuil los.

Bechamelsaus maken.


De jonge meneer krijgt zes uur huishoudelijke hulp van MEANDER per week en de mevrouw gaat steeds na een uur werken al weer weg. En dat al maanden lang.

Er is ook geen boek waarin de huishoudelijke hulp en de cliënt moet ondertekenen dat de hulp de nodige uren heeft gewerkt. 

Hoe deze "communicatiestoring" kon gebeuren daar ga ik natuurlijk achteraan omdat moeder noch zoon te ver van “het padje” zijn om dit aan te pakken. 

Een mens als ik gaat dan naast de moeder staan om moeder en zoon tijdelijk te ondersteunen.

De moeder van de jongen en ik hebben een brief achtergelaten voor de huishoudelijke hulp. 

Ze kan bovendien verwachten dat we over enkele weken tijdens haar “werktijd” in de flat verschijnen

 om met veel respect en “zoete” dwang in gezelligheid haar te helpen de achterstand weg te werken.

Verder komt er een “logboek” waarin elke week opdrachten komen en de jonge meneer opschrijft hoe lang mevrouw is geweest. Daar worden foto’s van gemaakt. 

Ik weet dat dit bij heel veel afhankelijke hulpbehoevende mensen gebeurd. Door werkdruk? Te weinig personeel zullen we maar zeggen...

 Een verhaal uit het bewerkte manuscript van mijn boek: Onderweg naar Vrijheid. 

Verjaardag tussen bananenbomen.

Samir vierde zijn eerste verjaardag in Tunesië. Feest tussen de bananenbomen van Ammel Heddy. Een taartje van mierzoet amandelgebak met honing en noten. De jarige job blies samen met zijn ma het kaarsje uit. 


Zijn eerste stapjes zette hij in Mateur op de binnenplaats van het huis van zijn tante Saloa. Opeens waren de optrek acties aan de tafel of krukjes, kleine wiebelige stapjes geworden. Zonder steun waggelde mijn manneke als een eendje. Dikke kromme blote waggelbeentjes die richting koekje liepen. Zijn wil was sterker dan zijn beentjes. Als hij zich bewust werd dat hij losliep…..viel hij om.

 Gele badstof broekjes op zijn blote lijfje en verder niets. Om het zindelijk-zijn te stimuleren. Dat kon in de tropische warmte. De luier overdag hoefde al niet meer. Als het misging was er zo een broekje gewassen en weer droog.

De onderkomen flat van de jonge meneer
 in Landgraaf.

De zindelijkheidstraining was begonnen toen hij elf maanden oud was. Bij warm weer liet ik hem in de werkkamer thuis rondkruipen in zijn blootje. Met verbazing zag hij het warme vocht uit zijn plassertje komen en zijn ma die hem snel op het potje zette. Een slim kind en de link was zo gelegd. 

Altijd weer bleek zijn temperament sterker dan zijn lijfje. Te vroeg kruipen, te vroeg lopen. Als hij maar geen O-beentjes zou krijgen. Hij leerde supersnel en kon geen moment alleen gelaten worden. Overal aanzitten en uitproberen. In Mateur speelde Saloa babyspelletjes met het kleine manneke. Doebel faria hadaar doebel faria hadaar tor tor tor….. Zoiets als: er kwam een muisje aangelopen kiele kiele kiel…..

Toen ik de Nederlandse versie zong was ze heel verbaasd. Een kinderwijsje over de continenten. Ze paste op het kind als Mo eindelijk tijd vrijmaakte en de vrienden en de koffiehuizen liet voor wat ze waren. We gingen naar Tunis en de soeks.


Kilometerslange marktkramen waar ik wel iets wilde kopen. Eventjes samenzijn en me weer vrouw van een mooie man voelen die weer wat blijer leek. Samen uit. Er werd een zilverkleurig bord gekocht met mijn naam erop gegraveerd. Handbeschilderde aardewerken wandborden in felle kleuren vogels en bloemen. Primitieve volkskunst sprak me aan.

Ergens was er overeenkomst met de cobrastijl van Karel Appel en Corneille. Uit eten in een restaurant en genieten van de stad gezien door zijn ogen. De grote witte gebouwen van de regering en het huis van president Habib Bourguiba. Standbeelden van de kleine corpulente president te paard en de prachtige moskeeën. De klanken van de Shahada over de stad als de tijd van gebed was aangebroken.

Eventjes mocht ik binnen in het voorportaal van een moskee. Schoenen bleven buiten. Voeten en handen werden gewassen om het aardse slijk te weren in Allah’s huis. Ceremonieel reinigen wist ik…..


Aparte gebedsruimtes voor mannen en vrouwen, gescheiden door gordijnen. In de katholieke kerk zaten mannen en vrouwen vroeger ook apart. Rijen banken gescheiden door het middenpad. De vrouwen links en de mannen rechts…..

De witte stad en de vele witte gewaden. Mo en Annemiek Ghoulem-van Deursen daar ergens tussenin. Twee culturen in een huwelijk verenigd. Geen armen om elkaar heen en geen gestolen zoen, zelfs niet hand in hand.


Getrouwde stellen gedroegen zich heel correct in het openbaar. Alleen mannen omhelsden elkaar in het openbaar, alsof het hele land uit verliefde homo’s bestond. Zo was het in 1978...Inmiddels in 2025 is het weer heel anders.

Mo vond mijn gedachtegang en uitspraak beslist te ver gaan. Europeanen c.q. Nederlanders waren zonder fatsoen, merkte hij op. Zoenen in het openbaar? Zoals in Nederland? In de beschaving van de Arabische landen ondenkbaar. Normen, waarden en respect werden hier hoog in het vaandel gedragen. Druk in discussie merkte ik niet dat mijn tas werd gerold…..


Weg portemonnee en paspoort. Een scheur gesneden in mijn beste leren tas. Zo kwam een triest einde aan een mooie dag. Hoe kwam ik nu aan een nieuw Nederlands paspoort? Al het geld voor die dag was weg inclusief de mooie portemonnee. Aangifte doen loonde niet de moeite. Het geld en de pas zag je toch nooit meer terug. Bedrukt zijn we naar “huis” gegaan. Dat zou weer klauwen vol geld kosten, en een bezoek aan de Nederlandse ambassade.

Weer een strip geplaatst. 
De Nederlandse Ambassade.

“Corrupt dievenland” mopperde ik op weg naar huis (Mateur). Samir was mooi beziggehouden. Hij zat vredig met Galith te spelen met een nieuw autootje. Het paspoortverhaal werd besproken. Bezorgde gezichten en Saloa die met een lach opmerkte dat ik dan maar in Mateur blijven moest zo zonder paspoort. We hebben elkaar eens aangekeken, mijn schoonzus en ik. “Als dat zou kunnen?” Ik schrok van mijn eigen uitspraak.

 Ach, lieve schoonzus dat wilde ik zo graag. Maar mijn kind grootbrengen in dit land leek me geen goede zaak.  Voor mij persoonlijk voelde dit pure land geweldig! Voor een goede toekomst en scholing voor Samir leek het me minder.


Daarbij het uithuizige karakter van mijn moeilijke echtgenoot. Een heel normale zaak in deze cultuur. Een man kwam en ging wanneer het hem uitkwam. Bidden zoals Ammel Heddy en Ali heb ik hem nooit zien doen. Alcohol dronk geen enkel familielid, maar Mo wel. Zou hij dat hier stiekem doen bij zijn vrienden? Eigenlijk deed hij dat het laatste jaar in Nederland steeds meer. Mo was beslist verslavingsgevoelig en samen met hem in Tunesië wonen? Nee, daar koos ik niet voor. Mo was te wispelturig.


Van Saloa leerde ik nog wat recepten.  Leergierig wilde ik het leven van de vrouwen tot in details leren kennen, dus zeurde ik niet als Mo alleen ‘s nachts aanwezig was. De muziek, de vriendinnen van Saloa en alle familieleden die in en uit liepen bij mijn schoonzus bracht een geweldige sfeer. Dit hele boeiende leven. Ik voelde me liefdevol gedragen door vrouwen. Dat kende ik niet van Nederland. Een heel erg fijn gevoel moet ik zeggen. Als een spons zoog ik alle liefde op. Het meisje in mij, dat liefdeloos opgroeide en eigenlijk nooit geboren had mogen worden, koesterde zich in alle gul gegeven warmte.

De laatste ovenwarmte verwarmt
de keuken
en droogt de theedoek.
In Tunesië leerde ik vrouwen aanraken en omhelzen. Het zou allemaal nog mooier zijn geweest als Mo me meer mee uit had genomen. Het kwam er niet van. Het was me een raadsel. Alsof hij zich schaamde voor zijn Nederlandse vrouw. Misschien was ons huwelijk hem  zomaar “overkomen.” Aangewaaid… Binnenkort zou de ramadan starten en ook daar wilde ik alles van weten. Een tijdje meedoen en ervaren hoe het voelt. Van zonsopgang tot zonsondergang geen eten, drinken, geen zoenen en geen seks.

Voor zieken, zwangere vrouwen en kleine kinderen werden uitzonderingen gemaakt. Mo raakte onzeker toen hij van mijn ramadan idee hoorde. Zo gelovig was hij helemaal niet. Een ziekte bedenken zou laf zijn. Eigenlijk moest hij wel meedoen met de ramadan als zijn vrouw meedeed uit solidariteit. Het maakte hem boos en kortaf tegen me. Waar had ik hem nu weer mee opgezadeld?

Dolce far niente...

Er waren heel wat barsten ontstaan in ons geluk. De grootste wel bij de geboorte van Samir.  Eigenlijk wist ik nooit hoe zijn stemming zou zijn. Depressief? Dan ging hij aan de drank. Goed? Dan was het onzeker hoelang het goed zou zijn. Zijn stemmingen wisselden soms meerdere keren per dag en de angst voor conflicten liet mij op mijn tenen lopen. Zijn kritische aanwezigheid bracht vaak stress.

Waar was de vrolijke charmante man van weleer gebleven? Als hij de man was gebleven zoals ik hem had leren kennen, hoe graag zou ik dan naar Mateur zijn geëmigreerd... De eenvoud van het simpele leven. Een stuk brood en wat groente zelf verbouwd.

Werken kan je overal, als je maar wil. De zandstormen en het leidingwater dat soms zomaar afgesloten werd, voor een dag of zo. Het kon me allemaal niet deren. De was op de hand en een oude stoel. Het geluk van een sinaasappel zo van de boom warm van de zon. Ik zou daar heel gelukkig zijn.

De verantwoordelijkheid voor ons kind dat ik alle kansen wilde geven woog zwaarder. En de verantwoordelijkheid voor een inmiddels van alcohol afhankelijke echtgenoot in een moeilijk verlopende relatie hield me tegen om te emigreren naar Tunesië. Die zwaarte kon ik alleen maar dragen in eigen land met alle middelen die me daar bekend waren...

De diefstal van mijn pas had heel wat teweeg gebracht. Er zou een nieuwe pas moeten komen vóór de datum was verstreken van de geplande terugvlucht naar Nederland. Ik wilde echt wel terug. De komende dag maar weer naar de hoofdstad Tunis. Na telefonisch overleg bleek dat ik een uitreisvisum kon aanvragen bij de Nederlandse ambassade.

Terug in Nederland zou aangifte gedaan moeten worden van diefstal. Er zou een boete betaald moeten worden bij de nieuwe pas aanvragen in Nederland omdat ik niet goed voor staatseigendom had gezorgd. Zo zit de wet in elkaar…

Annemiek


zaterdag 25 januari 2025

Mijmering 7 Voedsel redden tipjes, truukjes en verhalen...

Beste mensen,

Loslaten, is weten dat je niet alles maar je hand kan zetten

Maar elke dag nemen zoals die komt,

En jezelf gelukkig prijzen met de zegeningen…

Annemiek.

Mijmering 7 2025.

Tip…

De tijd en een nat doekje weekt papier etiketten los. Bij een verticaal vlak kan je stukjes van een nat doekje met ducktape
vastplakken. 

Na een paar uur kan je de etiketten er zo afrollen.

Tip 2…schrobschoon zonder schrobber. Mijn hulp Jeffrey en ik hebben deel twee van de grote beurt vloer woonkamer aangepakt. 

Nou ja… de tijd en SUNSODA deden het meeste werk. 

Spullen aan de kant gezet en stofzuigen. De vloer in de week gezet met warm water en klodders SUNSODA,

 die met een dweil om de vloertrekker werd verdeeld. Met de schoonmaak wc borstel werden de plinten ingezet met hetzelfde middel. 

Je verliest de dweil niet als je een gat erin knipt waar steel trekker doorheen gaat.

Terwijl de tijd aan de slag ging hebben we koffie gedronken en dat kan best een halfuur. 

Floor zette haar pootjes in de week en kreeg ook wat lekkers. Na de koffie werd het vuile sop afgetrokken en opgedweild. 

Met schoon water “naspoelen” aftrekken en drogen. 

Schrob schoon met weinig moeite, zonder schrobber. 

Jeffrey heeft nog een dansje gedaan met een oude theedoek onder zijn voeten. 

Dat droogde sneller…Hij leek een beetje op een Spaanse flamingo danser.

Tip 3…veilig.  In de bergruimte hangen veel gebruiksvoorwerpen aan de onderkant trap. 

Sommige dingen aan spijkers. Als ik iets pakken wil met mijn wapperende handen, 

valt wel eens een taartrekje of geëmailleerde kom op mijn gezicht. 

Jeffrey verwisselde de spijkers voor schroefhaken wat een stuk veiliger is voor dit mens…

Tip 4… De tijd en sunsoda haalde vlekken uit een kussenhoes. 

Wat water en een klodder van het spul op de vlekken en dichtvouwen. 

In de late avond werd op daltarief de wasmachine aangezet met nog wat andere was en een beker sunsoda als wasmiddel. 

Kost geen kneup en welkom nu alles duurder werd.

Tip 5…Hete bliksem voor een habbekrats. Het groenteboertje had wat overrijpe appels over en sjalotjes die scheuten kregen. 

Hij vraagt me of ik die wil hebben wetende dat ik graag voedsel red. 

Daarnaast heb ik weer twee meneren die ik ondersteun. 

Een meneer stuur ik wat geld voor leefgeld en de andere heeft een spaarpotje bij mij voor een droger, al weet meneer dat nog niet.

Ingrediënten hete bliksem:

Evenveel aardappels dan appels

Enkele uien of sjalotten

Handvol voorgekookte witte bonen als je hebt

Klontje boter

Nootmuskaat en zout.

Werkwijze: De aardappels schillen, wassen en in kleine stukken gesneden opzetten met iets zout en een beker water.

De appels schillen, vierendelen en de parten middendoor gesneden bij de aardappels. 

De uien van schil ontdoen in grove stukken en bakken in iets zonnebloemolie.

De bonen bij de aardappels. Als de aardappels/appels gaar zijn en je hebt nog teveel vocht in de pan, dan op hoge pit zonder deksel droog/koken.

 Zout/nootmuskaat/boter toevoegen en de stamper erdoor. Ik kook tegenwoordig voor twee dagen en morgen bak ik een vegaburger erbij… Mijn menu kost ongeveer 25 eurocent, dan kan je wel sparen...

Als je echt krap zit vraag dan op de markt wat overblijft voor de kippen. Uit ervaring weet ik dat daar veel goed bruikbare groenten en fruit bijzit...

Mijn leventje…In opdracht van de verhuurder kreeg ik een nieuwe meter in de meterkast en een extra groep voor de keuken. 

Als ik voorheen de oven en de elektrische kookplaat tegelijk gebruikte sloegen de stoppen door.

De mannen van het bedrijf heb ik met bewondering bekeken. Hun vakmanschap en de wonderen die ze hebben verricht.

 Door een gat te boren in een stukje aanrechtblad (dat stukje aanrecht heb ik zelf gekocht) kon de kabel van de kookplaat richting keukenvloer,

 waar een waterdichte stekkerdoos achter het keukenblok ligt en de stekker werd ingestoken. 

Om te voorkomen dat stofjes en water door het boorgat valt heb ik al een oplossing (in de volgende mijmering.)

Vandaag geen handwerk les want vier kinderen van de bonusfamilie hebben de griep. 

Daar moet ik wegblijven want griep en hoesten kan ik niet gebruiken nu ik al slikproblemen heb. (ADCA) Gisteren heb ik weer eens bij mezelf de heimlich greep moeten toepassen omdat ik bijna stikte in een stukje brood. Gelukkig weet ik hoe haasje hupt en van de hoed en de rand…

 Een verhaal uit het bewerkte manuscript van mijn boek: Onderweg naar Vrijheid. 

“Ervaren” thuisnaaister."

Het was een tijd geleden….dat ik een tijdje in een atelier had  gewerkt bij Chas Mackintosh.  Zo had ik het bij de sollicitatie verteld. Alleen waren dat mijn zusjes geweest en ik zeker niet. Gediplomeerd? Nou nee! Er werd bedenkelijk gekeken. “Kon ik omgaan met een industriemachine?” Dat zou toch niet zo moeilijk zijn? “Ja hoor!” Ik schrok van mezelf en mijn bluf…

Oefening baart kunst, nietwaar! Toen de grote industriemachine driehoog de trap werd opgedragen schrok ik wel van het gevaarte. Er hing een loeizware motor aan een zware stalen tafel waar de machine bovenop stond. Een elektrisch aangedreven vast voetpedaal en waar zat de spoel en het spoelhuis?

Voorzichtig merkte ik op dat de machines van het atelier waar ik werkte er wel anders hadden

 uitgezien.

Er werd wat uitleg gegeven en eens gezucht. Al dat werk van het gesleep en misschien maar voor een dag. Tot diep in de nacht heb ik geoefend en gerommeld met het ding. De zware motor daverde zijn geluid door de vloer naar de onderburen. Of ze waren op stap of ze sliepen vast. Er kwam (nog) geen commentaar, ze werkten tot laat in een sportkantine wist ik. Toen ik door de snelheid van het ding in mijn duim naaide en de naald brak die ik uit mijn duim moest trekken ben ik maar eens bij Samir gaan zitten in het donker.

God, waar haalde ik nog moed vandaan? De ademhaling van het slapende kindje bracht troost en rust, voor je kind doe je alles.  Vroeg in de morgen werd het eerste naaiwerk gebracht. Ceinturen van ochtendjassen dichtnaaien en…..omkeren. Ik kreeg er een flessenschraper bij. Aan een kop/kant en de zijkant werden de ceinturen dichtgenaaid. Het was akelige stretch synthetische stof en je moest er bij het stikken iets aan trekken maar ook weer niet te hard anders kwam er ruimte in de stof.


Op het stokje van de flessenschraper werden de ceinturen gekeerd. Daar moest je handigheid in krijgen werd me verteld. Als ze naar de goede kant waren gekeerd ging het laatste naadje dicht. Het duurde een hele tijd voor ik doorkreeg dat aanhechten en afhechten van draden niet aan de orde was. Je kon het beste alle ceinturen gewoon aan elkaar vastnaaien tot een slinger van dertig stuks en dan pas afknippen. De chauffeur die af- en aanvoerde gaf me de tip. Hij zag wel dat het niet mijn dagelijks werk was geweest.

Wat een “klerewerk”. Elke dag vier pakjes van dertig stuks waar een bon aan hing met het artikelnummer. Vijf dagen in de week.

Op de bon moest mijn werknummer komen. Het kostte nog veel te veel tijd maar ervaring zou tijd besparen wist ik…..

Mijn dierbaar kindje…


Geluksgevoel alom als mijn dierbaar kindje rondkroop tussen lapjes en pluche beestjes. De deur van de “werkkamer/balkon” open. Terwijl de naaimachine zong, zong zijn ma van schaapjes en bloemetjes in de wei. Al doende leert men. Het moederen en het naaiwerk kon best tegelijk. Samir was al acht maanden oud en trok zich op aan tafeltjes en krukjes. Wat waren we gelukkig met elkaar.

De ceinturen waren ochtendjassen geworden. Bloesjes en broeken, daarna jasjes. Zij- en schoudernaden dichtnaaien. Mouwen inzetten en kraagjes opzetten 120 per dag. Zo leerde ik spelenderwijs een jasje maken. Er waren wel eens teveel onderdelen in een pak. Die legde ik mooi aan de kant. Uit enkele rugpanden van grote jassen paste wel een kinderjasje. Een patronenboek voor kinderkleding werd gekocht. Alsof ik nog niet genoeg te naaien had.

Bij C&A hing een beeldig jasje maat 98. Wit linnen met een capuchon. Er waren genoeg lichte lapjes over en een stukje voering bij de lappenkraam koste bijna niets. Het jasje van C&A werd gekocht en goed bekeken. Ik haalde zelfs in de mouw de binnen voering los en draaide het jasje binnenstebuiten om te kijken hoe het jasje vanbinnen was genaaid. In de late uurtjes werd het jasje nagemaakt. De voeringmouw van het gekochte jasje werd weer dichtgenaaid en met de bon en de labels er nog aan terug gebracht naar C&A.

De tijd en SUNSODA
werken vlekken weg.

Wit stond zo mooi rond het mooie bruine lijfje van mijn kind. Mijn kind! De mooiste tijd van de dag was als we samen waren. Spelen tussen het werk door en liedjes zingen. Naar buiten met het kind… Pappa thuis? Dan kwamen de spanningen. Samir was niet volgzaam. Zijn pa was niet handig met het kind. Mo had wellicht te hoge verwachtingen. Soms kwamen de verwijten. Ik voedde hem niet goed op. “In Tunis”, enzovoort.

Mo vroeg niet meer om Samir uit te besteden. Er was meer geld, al werd het moeizaam verdiend. Door de vele lapjes en het naaiwerk werd ons huis een stofnest, al hield ik de deur van de naaikamer nog zo goed dicht. Vaak te moe om alles echt goed bij te houden. Zes tot acht uur per dag achter de naaimachine voor een habbekrats. Het kind en de wisseldiensten van Mo. Altijd tijd te kort. Hoe anders was het verlopen dan verwacht.

Mijn wereld was erg klein geworden zonder collega’s. Mijn Mo die nooit meer de lieve man werd van voorheen. Of hij had een kater, was moe geprikkeld of bezopen. Ik hield nog wel van hem maar de glans was eraf. Door met mij te trouwen was zijn leven gecompliceerd geworden. Ik voelde me verantwoordelijk voor zijn “ongelukkig zijn.” Alsof ik de enige was die de stap van een huwelijk maakte. Nou we waren er samen bij geweest.


 Bijscholing op zijn werk daar had hij ook al geen zin in. Hij bleef maar in de slachtofferrol hangen. Als ik boodschappen ging doen terwijl Samir sliep, stond Mo op het balkon me na te kijken. Hij nam de tijd op en “zag” dat ik met een man flirtte waarmee ik volgens hem een afspraak maakte. Die man zou in de flat komen als Mo werken was… Natuurlijk was dat niet zo.

Nu in 2025 weet ik dat Mo op dat moment weer een psychose had en hallucineerde. Later tijdens mijn werk in het consuminderhuis heb ik veel kunnen betekenen voor vrouwen die mishandeld waren door partners in psychoses. Ik was immers ervaringsdeskundig al heeft Mo me nooit lichamelijk mishandeld.

Terug naar 1978… Ik ging zoveel mogelijk met Mo samen boodschappen doen en als hij me nakeek bleef ik ver van mensen. Wetende dat hij dingen zag die niet gebeurden. Waarom dat zo was wist ik toen niet.

De dagen verstreken in een sfeer van zwaarmoedigheid met altijd spanning in huis. Het vrolijke geluk van voorheen kwam nooit weerom. Hij moest maar eens naar Tunesië. Alle drie moesten we maar eens naar Tunesië. Naar Saloa, de sinaasappels van Ammel Heddy en Fatoma die haar kleinkind zou zien.

Oh, die sfeer weer te mogen proeven. De heel aparte geur en de zonneschijn van Noord-Afrika. Er was zoveel veranderd in mij en ons gezinnetje. Hoe heerlijk even geen naaimachine te hoeven zien. Er werden cadeautjes gekocht. Eigenlijk veel te dure cadeaus. Een TV uit de opruiming voor Saloa. Bergen handdoeken en lakens met slopen voor zussen en schoonmama.

Jeffrey bundelt kabels

Lapjes stof van de markt en een wandklok. Die zou geruild worden voor de antieke klok van Ammel Heddy. De klok die mijn hart stal. Saloa had beloofd dat de klok mee naar Nederland mocht als ik een moderne meebracht. Ze waren gek op modern en ik op hun oude spullen wat ze maar niet begrepen. Haar klok was ook nog kapot. Haar antieke handkoffiemolentje werd geruild voor een elektrische koffiemolen.

De kan van de plee mocht gewisseld voor een degelijke plastic kan. Ze begrepen maar niet waarom ik zo weg was van die ouwe troep. Mijn hang naar sober leven… Mijn katoenen zelfgemaakte rokjes en de sobere T-shirts werden met verbazing bekeken.

Tunesië met zijn goud doorstikte stoffen en opgenaaide kraaltjes in druk dessin. Sierslingers van kleurig borduursel en arabesken van brokaat. De typisch Arabische stoffen waren prachtig. Als tafelkleed of gordijnen. Als kleding hield ik er niet van.

Van Latifa en Saloa kregen we een handgemaakt koffieservies voor ons trouwen. Fatoma maakte een jasje voor Samir van okergeel grof geweven stof. Borduurseltjes langs randen en zoom. Een puntmuts met een kwastje. Ali kwam met leren muiltjes met omhoog gebogen punt voor het kind. Hoe blij en gelukkig waren ze met het kind.

Samir bleek geen gemakkelijk kind. Driftbuien kwamen en gingen. Er werd bedenkelijk gekeken. “Kief-kief Mohammed”, wist Saloa. Oh, was Mo vroeger ook zo? Ze zuchtte eens en klopte troostend op mijn hand… haar ogen in medelijden.

“Kief Mohammed?” Nou…..er zat toch zeker weten de helft van mij bij Samir…

Annemiek