Mijmering 10 Bietjesstamppot, sla doorgeven, vriesdrogen, luizen en verhaaltjes...

Beste mensen,

Loslaten is niet meer ontkennen maar accepteren.

Elke dag nemen zoals die komt,

 groeien en leven voor de toekomst,

Hoe kort die ook zal zijn…

Annemiek

Mijmering 10 2025.

Tip…Op de fiets naar de markt brengt beweging en ongesorteerde groenten/fruit tegen lagere prijs dan in de supers. 

Natuurlijk moet je goed kijken want er zijn ook aanbieders met A1 kwaliteit waar het nog duurder is dan bij de supers. 

Soms een gunfactor bij vriendelijke mensen.

De appels waren B kwaliteit met kleine plekjes (geen rot) en waren drie kilo voor 3,50 euro. 

De mandarijnen bij de LIDL waren in de reclame 1,49 de kilo. 

Op de markt zelf uitgezocht drie kilo voor 3,50 euro. 

De markt is een uitje, bewegen en een sociaal gebeuren… 

Wat in de mand zit, zat allemaal in een nieuwe fietstas, Dat had ik niet verwacht, ze lijken klein maar zijn heel groot.

Tip 2… energiezuinig ten top… tijdens zonnige winterdagen zet ik in de ochtend de verwarming even aan.  

Als de woonkamer op temperatuur van 18 graden is gekomen zet ik de verwarming weer uit. 

De gordijnen tussen voor en achterkamer gaan dicht en wordt de voorkamer daardoor verkleind en via de grote ramen door de zon verder verwarmd. 

Van 10 uur in de ochtend tot ongeveer 16.00 uur, zolang de zon wil schijnen. 

Dat werkt prima… en scheelt heel veel stookkosten. Als ik bezoek krijg blijven de gordijnen open. 

Bij het uitvallen van de stroom mogen koukleumen zich bij me komen warmen.

Tip 3… doorgeven. Manuela had ijsbergsla over en de vis was bij PLUS in de reclame. 

Twee halen een betalen. Geroosterde paprika, tomaatjes en schijfjes courget erbij en werd het een feestmenu…

Tip 4…vorstwinst. De meneer van het bouwbedrijf die wat kwam repareren had (per ongeluk neem ik aan) de opening kattenbak tegen de muur gezet. 

Het was me ontgaan en heeft Floor in de nacht een grote drol op de kokosmat gelegd.

De mat werd met het laatste afwassop uitgeschrobd met de poets WC borstel. 

Goed uitspoelen buiten wordt een glijbaan en het uitspoelen onder de keukenkraan. 

Daar paste de mat net onder.

Om 20.00 uur vanavond gaat het alweer vriezen tot morgenmiddag. 

Niets beter dan vorst om geuren uit spul te halen en… te drogen. 

Al eens van vriesdrogen gehoord?

Tip 5…Bietjes stamppot met uien en appel.

Ingrediënten:

Evenveel bieten dan aardappel

1 flinke appel of twee kleintjes

Enkele uien of sjalotjes wat je hebt

Peper/zout/nootmuskaat

Klontje boter/scheutje melk.

Werkwijze: De rauwe bieten opzetten met schil in water en aan de kook brengen en garen. 

De schil eraf wrijven en de bietjes in dobbelsteentjes snijden.

Je kan de bieten ook eerst schillen en in dobbelsteentjes snijden. 

Dat scheelt veel in kooktijd al verlies je dan vitaminen.

Voor de puree de aardappels schillen, klein snijden en met een beker water met iets zout opzetten.

Ondertussen de uien van schil ontdoen en grof snijden. 

De aardappelpan kreeg de kookmuts over het kopke en op die pit werden de uien gefruit met ietsje zout.

De appel geschild, in vieren delen en in parten. 

De appel met de uien meebakken maar ze moeten wel heel blijven.

De aardappels uit de muts afgieten en de stamper erdoor.

 Noormuskaat, klontje boter en scheut melk toevoegen.

De uien/appels door de aardappelpuree en in de kookmuts om warm te blijven want de bietjes moeten nog even.

De bietjes van schil ontdaan en in dobbelsteentjes mengen met de rest.

 Op smaak brengen met zwarte peper en zout… 

Deze stamppot is voor twee dagen en een deel voor een maaltijd in de vriezer…

Mijn leventje… De tweepitter op stroom heeft wel eens fratsen. 

Dan trek ik even de stekker eruit en steek hem weer in. 

Helaas zit de stekker nu onder het gasfornuis ingestoken en was achteraf gezien niet zo slim. 

Als woensdag mijn hulp Jeffrey komt moeten we daar iets op bedenken en zal hij in ieder geval even een wonder moeten verrichten onder het fornuis.

 Een verhaal uit het bewerkte manuscript van mijn boek: Onderweg naar Vrijheid. 

Verloren pijpenkrullen…..We zaten weer in het vliegtuig naar huis. Bij de Nederlandse ambassade  was een uitreisvisum geregeld. Samir was doodmoe van het reizen in de louage en huilde aan één stuk door. Met beide vuistjes wreef hij over zijn hoofdje. Zijn prachtige blonde pijpenkrullen zaten helemaal in de knoop van het gewrijf.

Oooh God, wat krioelde daar allemaal…..? Luizen! Mijn kindje had luizen. Moeilijk te zien omdat ze de kleur van zijn haar hadden. Daarom jeukte het zo. Radeloos keek ik Mo aan en wees….. 

Twee dagen geleden waren we bij zijn zus en zwager in Ain Draham geweest waar Samir speelde en sliep tussen zijn neefjes en nichtjes in de kinderkamer. Wat konden we nu doen? Niets! Tot we thuis zouden zijn en allemaal aan de luizenkuur moesten. Wellicht was er al eentje overgesprongen naar Mo en mij, bij het knuffelen van het kind.

Thuisgekomen na een moeizame treinreis van Schiphol naar Limburg werd direct de schaar in zijn krullenpracht gezet. Een flesje DDT-shampoo en een luizenkam tegen de neten werd aangeschaft. Als apen controleerden we elkaar op de beestjes. Samir was de enige. Hij moest ze in de kinderkamer in Ain Draham hebben opgelopen….

De neerwaartse spiraal.

Mo was weer aan de slag op zijn werk. Met lood in zijn schoenen; elke verkoudheid aangrijpend om ziek thuis te kunnen blijven. Terug in de sleur van alledag sloeg de depressie  bij hem weer toe. De uitstapjes in het weekend naar Bar Abdellah waren geen uitzondering maar een wekelijkse gewoonte geworden. De zondagen overdag wandelden we met Samir of gingen naar een speeltuin.

Er waren best mooie momenten die herinnerden aan de tijd toen we elkaar pas kenden. Vooral als we samen kookten en vakantieherinneringen ophaalden was er vredig geluk. De passie als we elkaar liefhadden. Mo was toch een erg mooie man. Ik betrapte mezelf erop dat ik hem ermee thuis probeerde te houden wat soms lukte en soms niet. Hij haalde nooit drank in huis maar bracht zoveel mogelijk avonden in de kroeg door.

Te vaak met een kater naar zijn werk of weer ziek gemeld… Stel je voor dat Mo ontslagen zou worden. Elke maandagmorgen werd het moeilijker om hem op tijd naar zijn werk te krijgen.

Een frans of Arabisch sprekende psycholoog of maatschappelijk werkster zou misschien helpen. Mo beheerste de Nederlandse taal nog steeds niet goed genoeg om over gevoelszaken met een vreemde te kunnen praten, als hij dat al wilde. We spraken drie talen door elkaar heen. Ons Nederlands was vergeven van Franse en Arabische woorden. Met een vreemde zou dat niet te doen zijn. Mo zou de Nederlandse taal beter moeten leren zodat hij zonder mij kon zeggen wat hem dwars zat. Misschien zat IK hem wel dwars. Van elkaar houden is loslaten… Mijn liefde was groot genoeg om hem los te laten. Misschien wilde hij wel scheiden omdat hij de problemen had onderschat die een huwelijk tussen twee culturen meebracht. Nederlands leren? Hij stond er nog steeds niet voor open.

Alle zorg maakte me stilletjes en minder vrolijk. Een mindere eigenschap stak de kop op: stress-eten.

Terwijl Mo steeds smaller werd kwam ik aan. In kledingzaken liep Mo steevast naar het kledingrek maat 38. Daar hingen de leukste kleertjes, terwijl ik intussen bij maat 44 moest kijken…..

Mo zijn vrije val naar de diepte ging door. Er waren nachten in het weekend dat hij wegbleef. Te dronken om naar huis te komen. Dan sliep hij bij Abdessatar in Geleen en kwam in de loop van de volgende dag tegen de middag met rode ogen weer boven water. Tijdens die wakende nachten werkte ik vaak gewoon door, tot ik de onderburen thuis hoorde komen.

Samir sliep er wel doorheen. De motor van de naaimachine was voor hem achtergrondgeluid geworden. Soms zat ik lamgeslagen de hele nacht op de bank naar de TV te kijken tot er niets meer op was. Van tijd tot tijd maakte ik zachtjes de voordeur open, luisterend naar elk geluid in het trappenhuis. Nee, hij kwam nog niet naar huis. Angst, zorg, stress….. De afhankelijkheid van een man met een drankprobleem maakte me gek. Verdienste van twee dagen naaiwerk werd in één avond in de kroeg verzopen..

Hoe langer hij wegbleef, hoe hoger de kroegrekening. Hoe moest ik blij een kind grootbrengen met een depressieve zatlap als echtgenoot die steeds verder weg leek te zakken in een neerwaartse spiraal. Soms was er woede, soms medelijden en begrip en altijd verdriet.

Oh…..hoeveel respect zou ik voor hem hebben als hij eens iets deed om uit die slachtofferrol te komen. Dit passieve was niet mijn stijl. Mijn kindje zou ik toch een veel gelukkiger jeugd geven dan mijn eigen jeugd? Tijdens de pilcontrole bij de huisarts werd steevast gevraagd hoe het thuis was. De huisarts wist van de drankproblemen van mijn man.

 Ik moest steeds weer aandringen bij Mo om aan de antidepressiva te gaan volgens de huisarts. Mo bleef alle hulp van therapie en medicatie afwijzen ondanks herhaaldelijke gesprekken en smeekbeden. Mo was een zorgmijder. Ons gezinnetje leek meer en meer bij de “losers” van de samenleving te horen.

Probleemgezin? Dat wilde ik niet. Daar hoorden we toch niet bij? Het afglijden van mijn echtgenoot…..daardoor gleden ook ons kind en ik af. Samir was nog klein maar waar was de zekere toekomst?

Het kostte heel veel energie om de vuile was binnen te houden. Niemand mocht van zijn vluchten in drank weten. Kwam hij veel te laat thuis of helemaal niet….. Ik probeerde het voor de buitenwereld te verbergen en zweeg….. ik schaamde me dood. De stille verwijtende blikken van mij naar Mo….. Hij was er niet van gediend en noemde me gros hippopotame dans le (dik vet nijlpaard.)

Maar dan wel in de Franse of Arabische taal. En ze hielden zo van Rubensvrouwen? De voortdurende spanning als hij thuis was liet me zelfs verlangen naar de avonden dat hij wegging.

Seizoenen wisselden en een baby werd een piepklein kleutertje. Oh, wat hield ik van mijn zonnetje. Hij was heel erg ondernemend. Een driewielertje en een houten stepje werden aangeschaft. Dit blije kind...daar moest Mo toch beter door worden? Soms ging het ook even heel goed. De drie weken dat hij alleen naar Mateur ging waren een baken van rustige vrede. Nee, ik ging niet mee. Er was geen geld voor. Er was zelfs een kleine lening opgepakt zodat Mo tenminste kon gaan met koffers vol cadeaus omdat het beeld van de geslaagde man hooggehouden moest worden…..

Bezinning…..

Het geluk van de eerste dagen met mijn lief was als zand tussen mijn vingers weggestroomd. De vaderrol zoals die naar mijn mening moest zijn, pakte hij maar niet op. Het bleef bij even vasthouden als ik de fles klaarmaakte.

Op zijn manier hield hij van zijn zoon. Hij was trots dat Samirs zoveel op hem leek. “Wat een mooi kind, ” was de uitspraak van passanten als we erop uit gingen. Ik kleedde Samir in felgeel, okergeel en wit. Hij was een plaatje met zijn donkere huid en lichte krullen.

Hij sprak duidelijk en ontwikkelde zich voorspoedig. Dat kwam door zijn leergierigheid, het samen praten en zijn onderzoekende aard.

Alles moest door Samir open gemaakt en bekeken worden hoe het functioneerde. Als het object geen geheimen meer had kreeg het zijn aandacht niet meer. Een wetenschapper in de dop. Zijn drift en temperament baarde me wel zorgen.

Verder was hij overactief en vroeg voortdurend aandacht. Kwam er bezoek kon het voorkomen dat hij het bezoek in bovenbeen of arm beet. Hij was gewend mijn voortdurende aandacht te krijgen en zijn reacties als dat even niet zo was, waren fel. Dan zette ik hem kort even apart in zijn kamer voor straf en begon hij steevast het behang van de muur te scheuren.

Er waren wel meer manieren waarop hij aandacht vroeg. De oven of het gas aanzetten, speelgoed of sleutels van deuren halen en in de plee gooien. 

Vervolgens klom hij op de bril en trok alles door met een schaterende lach. Hij haalde veel kattenkwaad uit waar hij wel een korte straf voor kreeg. Na drie minuten was hij alweer geboeid door iets anders en wist niet meer waarvoor de straf was geweest. Een langere straf zou niet gewerkt hebben.

Ik zag soms wel en meestal niet de humor van zijn acties in. Hij zou een vrolijker ma moeten hebben met meer tijd, die met hem naar het bos zou gaan. Als een jong veulentje zou hij moeten rennen. Zijn energie uitschreeuwen in de natuur, klimmen en doodmoe gaan slapen.

Hoe mooi was het niet langs het Juliana kanaal. Picknicken en balspel met het kind en de speeltuin. Misschien een hond om uit te laten langs het talud bij de brug. Zomeravonden buiten en niet achter de naaimachine. Ik deed wat ik kon. Naar mijn mening was het altijd  te weinig. Tot laat in de avond naaiwerk om de volgende dag eventjes naar de speeltuin te kunnen.

Dit heerlijke prachtige kindje kwam tekort. Moest het dan zo verder gaan? Dit Godsgeschenk was toch wel Genoeg om jezelf bij elkaar te rapen, Goddomme Mo… Pak je nu eens bij elkaar Mo! Woede pakte zich samen in mijn hart en in mijn hoofd.  

Sinds kort was Mo mijn grote liefde niet meer. Ik kon zelfs niet meer naar hem opkijken met mededogen. Er was alleen nog maar meelij, woede en soms afkeer. Annemiek, de vechter, kon op de lange duur geen begrip meer opbrengen voor Mo die het jarenlang al erbij liet zitten. Ergens ver verscholen hield ik nog wel van hem, maar was nooit meer gelukkig. De liefde van mijn leven? De liefde van mijn leven was MIJN ZOON…..

Annemiek

Mijmering 9 Gratis lenteboden in huis, Duurzaamheid, Jeanke eekhoorn, tipjes en verhalen...

Beste mensen,

Loslaten is niet in het middelpunt willen staan en alles willen beheersen,

dat zou ego zijn.

Loslaten is het voor anderen mogelijk maken hun eigen lot te bepalen…

Annemiek.

Mijmering 9 2025

Tip…Voorjaar in huis halen kost geen kneup. Een bos tulpen was nog nooit zo duur en kost rond de 5 euro. 

De sleutelbloemen uit de tuin gehaald kosten helemaal niets.

Een mandje of bakje heeft iedereen wel ergens liggen en werd met een stukje hergebruikt plastic bekleed. 

Onderin wat potgrond en dat mag best hergebruikte potgrond zijn. 

De leeggehaalde bloempotten of terraspotten grond, gaat bij mij op een speciaal plekje 

in de border en moeder natuur hersteld de grond wel weer voor hergebruik.

De sleutelbloemen oftewel primula’s werden met de steekschop ruim uitgestoken en de verwelkte blaadjes afgeknipt. 

De plantjes werden in de mandjes gezet.

Rondom bijvullen met potgrond en afdekken met stukjes mos. Gevonden mos leg ik steeds in de tuin waar het mos verder groeit, dus altijd bij de hand.

Uit de raffia zak in de schuur kwam raffia voor een strik en de mandjes kregen ruim water om de blaadjes schoon te spoelen. 

De mandjes staan op tafel in de woonkamer en door de warmte gaan de blommenknopjes heel snel open.

Geen water meer geven dan groeien ze te hard en zijn te vroeg uitgebloeid. 

De uitgebloeide plantjes gaan weer in de tuin, op een andere

plek dan waar ze stonden, want ze verhuizen graag…

Heb je geen primulaatjes in de tuin? Koop 3 of 5 stuks, zet in mandjes in huis en na de bloei in de volle grond. 

Ik ben ook eens zo begonnen met drie stuks en heb er nu al 15. 

Je kan ze einde zomer vermenigvuldigen door de wortelkluit te scheuren…

Tip 2… Snoeien in de tuin…haalt de lente dichterbij. 

De sedum stengels werden afgeknipt en zie je de jonge plantjes opkomen. 

De uitgebloeide viooltjes kunnen afgeknipt en komen de nieuwe blommen sneller op. 

De tijm werd gesnoeid en joeg een regenbui me weer naar binnen, wordt vervolgt…

Tip 3…Duurzaam is onder de streep goedkoper. 

Mijn fietstassen zijn echt op en heb ik meerdere malen gerepareerd. 

De nieuwe mogen geen gespen en geen kliksluitingen hebben, daar kan ik niet meer mee overweg. 

Klittenband is het geworden en helemaal goed.  Dat betekend langer zelfstandig functioneren. 

De oude duurzame dure fietstassen zijn acht jaar intensief gebruikt. (kosten in 2017: 69,95 euro) 

Een duurzame  gaat veel langer mee dan een goedkope prul. 

De vorige fietstas deed het acht jaar in heel intensief gebruik. 

Koste aan afschrijving iets meer dan 8 euro per jaar.

De mannen van Bikenation landgraaf hebben de fietstassen direct op de fiets gezet. De service is daar geweldig!!

Fietstas tip… Ik heb een passend bakje in de fietstassen gemaakt daardoor lijden de tassen minder en blijven ook mooier in model. 

Losse groente op de markt gekocht kan er zo in zonder plastic zak. 

Voor mijn wapperende handen is het bakje tevens gemakkelijker om boodschappen in de tas te zetten.

Mijn bakjes werden van de randen ontdaan met een kartel broodmes. 

Dat was een heftige klus en een per dag. 

Mijn vader zou zeggen: “In tijd van nood aerpel schelle met de hakbijl.”

Duurzaam is onder de streep goedkoper. Mijn fiets is 28-04-2017 gekocht voor 3.668,95  euro. Inclusief de accu die 1200 euro kostte en drie jaar verzekerd tegen vandalisme en diefstal.

 Later kwamen zijwieltjes op de fiets toen bij mij  ADCA werd gediagnosticeerd en ik mijn evenwicht verloor.

De ombouw zijwieltjes koste 1600 euro die WMO voor haar rekening nam. 

Als je bedenkt dat de fiets al 8 jaar heel intensief gebruikt wordt (dagelijks en bij weekend lange fietstochten o.a. 50 km enz.) heeft hij het al heel goed gedaan. 

Als je de forse aankoopprijs van deze duurzame fiets door acht deelt kost hij 45,80 euro per jaar en wordt elk jaar goedkoper. 

De fiets is onverwoestbaar en gaat een leven/lang mee.

Jeanke in de seringenboom.

 De accu is nu pas sneller leeg maar nog heel goed te doen, al haalt hij geen 60 km in een keer meer. 

Laten we zeggen 30 km, dus naar Sittard op en neer haalt de accu niet. Maar kan ik dat nog komend voorjaar en zomer?

Wat je in de gaten moet houden is de banden op tijd oppompen en onderzoeken of een nieuw accu nog besteld kan worden van een fiets anno 2017. 

De mannen van Bikenation Heigank Landgraaf denken mee en werd gekeken bij de flayer fabrieken. De accu kan nog
bijbesteld…Daar moet ik even over nadenken…

Tip 4… Floor had een ongelukje…en lag ingedroogde dunne poep in de gang op een tegel vastgeklonken. Die ga ik niet eraf krabben en werd een dubbel stuk nat closetpapier erop gelegd. De tijd deed mijn werk en kon de poep na drie uur zo opgepakt en weggeveegd.

Tip 5… Oude winterhandschoenen kapot of
niet, zelfs waarvan eentje is verloren, zijn perfecte tuinhandschoenen die ook nog gewassen kunnen worden.

Tip 6…Opmaken wat er is werd zuurkool gemaakt en de laatste appeltjes van het groenteboerke erbij gebakken.  We gooien geen voedsel weg.

Mijn leventje…

Maandag. Woensdag en vrijdag doe ik gymoefeningen in huis.

 Eigenlijk gym ik liever buiten en werd in de tuin gewerkt. 

Dat is natuurlijk niet genoeg en ging ik op de fiets tussen de buien door. 

Sport met het nuttige verenigd ben ik ook nog bij Bikenation aangegaan. 

De remblokjes moesten

vernieuwd op de fiets en is nu ook weer in orde.

 Een verhaal uit het bewerkte manuscript van mijn boek: Onderweg naar Vrijheid. 

Ramadan…..

Heel vroeg in de morgen stonden we op, nog voor zonsopgang. Drie of vier uur in de ochtend was geen uitzondering. Er werd haastig gegeten en…..weer naar bed gegaan. Niet iedereen stond vroeg op. Laat opblijven tot in de kleine uurtjes met een volle maag naar bed was ook een manier.  Een gat in de dag slapen maakte de ramadan gemakkelijker maar dat was voor zwakkelingen. Echt vasten deed je door op tijd op te staan en te gaan werken.

Als de Muezzin vroeg in de ochtend opriep voor gebed spreidde Ammel Heddy zijn gebedskleed gericht naar Mekka, bidden en naar zijn werk. Zijn vrouw Saloa deed niet aan ramadan. Ze was zo vreselijk mager dat alle vrouwelijke rondingen waren verdwenen. Het offer wat ze bracht voor haar kinderwens die nooit in vervulling was gegaan. Bij elke miskraam en dood geboren kind was ze smaller geworden. Ramadan houden zou haar alleen nog maar kwetsbaarder maken.

Samir en zijn ma in 1980

Of Mo echt vastte werd niet duidelijk. Hij verdween in de stad en kwam tegen zonsondergang  weer terug. Moeilijk te zeggen of hij meedeed of niet. Ali, Joessoef, Fatoma en Dalila deden allemaal aan de ramadan. Buitenshuis werken in de hitte van soms 40 graden en meer was het zwaarst. Gebarsten lippen en een droge tong. Als het kon hield ieder zich rustig en werkte eventueel halve dagen als het mogelijk was. Het moeilijkste was wel als aan het einde van de middag eten koken, zonder dat je proeven mocht. De heerlijke geuren opsnuiven na een dag zonder eten en drinken was zwaar. Het water liep in mijn mond.

Soms kreeg ik hoofdpijn van de honger, de hitte en de dorst. Er werd veel tussendoor gerust.  Aan het eind van elke ramadan/dag was er een feestmenu dat startte als de zon onder was gegaan. De mannen wisten precies welke minuut de zon onderging. Elke dag ietsje later of eerder naar gelang het seizoen. De ramadan verschoof door het jaar heen. Net als bij de Katholieke kerk de vasten en Pasen steeds verspringt.  

Bij de katholieke kerk heb ik als kind gezien dat snoepjes doordeweeks gekregen werden bewaard in een doosje. Die mochten in het weekend opgegeten worden. Snoepjes kregen we zelden dus dat doosje was voor ons niet van toepassing. Geen vlees op vrijdag maar vis zou wel lekker zijn
geweest. We kregen een half ei.

Terug naar de ramadan in Mateur 1978

Als de vastentijd van die dag voorbij was, werd eerst een slokje water gedronken. Daarna bouillon van groenten en een mager stukje vlees. Je maag voelde vreselijk vol met dat beetje. Er werd rustig aan gedaan met veel pauzes tussen de gerechten door. Er werden verhalen verteld en gebeden… naar muziek geluisterd en gespeeld met de kindjes. De hele lange avond tot in de nacht werd met tussenpozen gegeten. De hoofdschotel laat in de avond. Dan waren de kleintjes doodmoe gespeeld en geknuffeld. Ze werden ergens neergelegd om te slapen.

Op een bed of op de grond in een mandje. Rond middernacht of later begon de theeceremonie. Een zwart geblakerde theepot op een komfoortje. Ammel Heddy zette zelf de mierzoete zwarte thee. Het werd stil op de binnenplaats onder de bananenboom. De thee werd met kleine slokjes gedronken uit piepkleine glaasjes. Hier en daar viel al iemand zomaar in slaap. Mo die heel aanhankelijk en aantrekkelijk werd in ons kamertje met het doorgezakte bed. Duizend en een nacht….

Een verliefd samenzijn in stilte waarin ik hem alles weer vergaf. Door zijn geur, zijn lijf en de liefde. Ze brachten me weer terug naar de man van weleer. Ik wilde zo graag geloven dat het ook echt weer goed zou komen met hem…met ons. Een moegespeeld kind met blozende wangetjes naast ons op een dikke schapenvacht met een grof geweven lakentje…..

De geur van dat heerlijke land en de warme nachten die nooit benauwd voelden. Het stuk vitrage voor de open deur dat zacht bewoog in de wind. Witte muren, blauwe kozijnen en deuren en een wakend mens. Weldra zou het afscheid nemen zijn. Met gemengde gevoelens. Dit land waarin ik me een schoonheid voelde en was. In Nederland moest ik maar weer eens aan de lijn gaan doen….. Rubensvrouwen waren in Nederland na de middeleeuwen nooit meer geliefd geweest…..

Hammam…..

Je zou het een sauna kunnen noemen. Het was een huis vol stoom en water waarin je de tijd vergat en heerlijk ontspannen kon. Bergen handdoeken en heerlijke zeep. Manden vol schone kleren en dozen crème droegen we gezamenlijk naar de Hammam. Saloa, Mabroeka en ik hielden vouwendag.

Voor enkele dinars per persoon de dag van je leven. Mo zou op Samir letten. Er was al gekookt dus niemand die vroeg naar huis hoefde. We bleven de hele dag tot sluitingstijd. Wegzakkend in zalige warmte en lui zijn. Het was eventjes wennen. Al die vrouwen die me masseren wilden.

Aangeraakt worden door vele handen. Hoe intiem waren we met elkaar in de hammam, zo zonder schaamte. Het keizersnee litteken van Saloa dat zichtbaar werd en de zoentjes die gegeven werden op littekentjes die gevonden werden tijdens de massage. Eén met hen voelen als bleek mens tussen de vele prachtige schakeringen bruin.

Volgens Saloa waren er zelfs blonde en roodharige Berbers die leefden in de woestijn. Enkele van de vrouwen droegen henna beschilderingen op onderkant voeten en binnenkant handen. Dat waren de jonge bruiden wist ik. Velen hadden geschoren schaamhaar en gladde okseltjes. Benen werden gestript met een mengsel van gesmolten suiker, citroen en nog iets. Prachtige mensen waarbij ik mezelf zo lelijk witjes en rood van de warmte vond afsteken.

De hitte en de massages maakten loom. Tussen handdoeken vielen we uiteindelijk in slaap op een rustbed van gele warme poreuze steen. Het was niet te hard. Het voelde goed omdat ik jong was en helemaal in de ban van dit land van duizend-en-een-nacht. Ik heb er de liefde voor sauna en naturisme aan overgehouden.

Ik zou wel eens een bruiloft mee willen maken. Dat zou een mooie ervaring zijn. Vier dagen ceremonieel feest. Er werd jaren voor gespaard en aan gewerkt wist ik. De jurk en de uitzet werd grotendeels met de hand gemaakt. Een jaar van tevoren ging de bruid al in voorbereiding voor de eerste huwelijksnacht. Het schoonheidsideaal was een lichte huid en vele rondingen. Een aanstaande bruid dekte lange tijd voor haar huwelijk haar hele lichaam inclusief hoofd en handen af tegen de zon. Ze at wat ze maar eten kon. Zoet en vet om maar kilo’s aan te komen. Daarom was ik zo in trek, mijn lijf was het ideale schoonheidsbeeld. En ze verklaarden me voor gek als ik in de zon ging liggen.

Zonnebaden deden mijn schoonzussen niet. Ik maakte ze helemaal van streek met mijn zonnebad. Ze bleven maar op me inpraten dat ik me moest bedekken. De zon was moordend voor huid en haar werd gezegd, je werd er ziek van. De Europeanen wisten in 1978 schijnbaar nog niets van huidkanker. In Nederland waren naaktstranden en naturisme. Bruin was in en bruin was mooi volgens mijn denkwijze. In Afrika dachten ze daar heel anders over…

 

Bruiloft in Mateur…..

Of het bruidspaar familie of bekenden waren? Ik zou het niet weten. Een uitnodiging om de voorbereidingen mee te mogen maken was er wel. Er zou een fiks cadeau tegenover moeten staan begreep ik. Daar was overheen te komen. De voorbereidingen voor de grote dag waren op zich al feest genoeg. Ontelbare vrouwen die dagenlang kookten en bakten. Ik was erbij. Ik was er ook bij toen de henna op tafel kwam. Handen en voeten van de bruid werden met sierlijke krulletjes en bloemmotiefjes beschilderd. Haar nagels werden gepolijst en gelakt en haar bovenlip geharst.

Het bruidje werd van onder tot boven met amandelolie gemasseerd terwijl er zoete hapjes werden gegeten en thee geserveerd. Er werd gezongen en de lijst van gasten besproken. Verhalen en gelach terwijl het bruidje stilletjes alles over zich heen liet komen. Zou ze gelukkig zijn? Was haar man eigen keuze? Dat zal toch wel in deze tijd (1978)….. Vele onuitgesproken vragen gingen door mijn hoofd. De bruidsjurk bestond uit lagen nylon en was zeker niet mijn smaak.

Teveel nep kant en synthetische stof. De grote dag een starre bedoening. Versieringen van plastic bloemen in een feestzaal en een stugge aanstaande echtgenoot in een slecht zittend pak. De romantiek leek ver te zoeken. Het kwam zo armoedig over….. Ik had me er meer van voorgesteld. Maar was dat eigenlijk niet met alles?

Ik mat met maatstaven van Nederland en dat moest ik niet doen. De “winkel” waar Mo als kind geholpen had was een oud bij elkaar getimmerd schuurtje en het ziekenhuis was ook al zoiets raars. Toen we een oom opzochten was ik helemaal van streek geraakt door de aanblik van de “ziekenzaal.”

Een lange gang met aan weerskanten bedden tegen de muur met hier en daar een gordijn tussen de afdelingen. Smoezelige lakens en afgebladderde nachtkastjes.

Geëmailleerde ondersteken die in Nederland al tijden waren vervangen door roestvrijstaal. Familieleden liepen met pannetjes eten af en aan, leegden de ondersteken, namen de vuile was mee en brachten schone lakens. Er was alleen medische hulp en geen voeding. Zeer primitief was dat toen. Anno 2025 is dat natuurlijk heel anders.

Terug naar 1978…Patiënten die geen pyjama bezaten lagen met vreemde combinaties kleding in bed. De oom die door een ongeluk een onderbeen moest missen, liet ons de stomp zien omwonden met verband.

De genezing verliep niet volgens plan want weldra werd nogmaals een amputatie uitgevoerd tot boven zijn knie. Of de hygiëne hier wel goed was? Stel je voor er moest alweer een stuk been af door ontstoken wonden. Wisten ze wel wat ze deden in dit “ziekenhuis?” Werkte mijn schoonzus Latifa in net zo’n gribus vroeg ik me af.....

Ze woonden in een grote stad met de naam Ain Draham. Misschien was alles daar wel beter dan in Mateur. Onlangs vertelde ze dat in Tunesië hart- en vaatziekten weinig voorkwam, althans bij de gegoede burgerij. Dat kwam door goede voeding volgens haar. Geen varkensvlees. Olijfolie in plaats van harde vetten en veel groente en fruit. Zij hadden goede inkomsten dus konden dit betalen.

Baarmoederhalskanker kwam ook zelden voor volgens Latifa. Het werd voorkomen doordat de jongetjes kort na hun geboorte werden besneden. Achter die vieze velletjes, eh voorhuid van de penis van onbesneden mannen die zich slecht verzorgden, leefde een broeihaard van bacteriën die later tijdens de paring in de vrouw achterbleven volgens haar….???

Het viel me op dat in Tunesië je lijf schoonhouden de hoogste prioriteit had, daarna de was en als laatste het huis. In Nederland was de hoogste prioriteit het huis schoonhouden en de was. Daarna de persoonlijke verzorging.

Besneden mannen hielden hun geslachtsdeel veel gemakkelijker schoon. Ik kon me er iets bij voorstellen. “Wanneer Samir werd besneden?” Oh, voorlopig zeer zeker niet. Dat kon altijd nog. Ik wilde de keuze van godsdienst aan hem zelf overlaten…..

Samir had een vader die weinig aan zijn geloof deed en een moeder die wel in God maar niet in een kerk geloofde. Besnijden was volgens mijn schoonzus hoe jonger hoe beter en minder pijnlijk. Om Samir uit hygiënisch oogpunt te laten besnijden ging mij te ver. Ik zou hem leren zijn voorhuidje naar achter schuiven tijdens het douchen als de tijd rijp was. Salah, de man van Latifa was  arts en deed regelmatig besnijdenissen volgens Latifa. Ik geloofde het direct maar er kwam voorlopig geen mens aan mijn kind. Zeer zeker geen arts in dit land met de medische toestanden die ik inmiddels kende. Ik moest er niet aan denken…..

Annemiek